
ماده 17 قانون مالیات های مستقیم (ق م م )
ماده 17 قانون مالیات های مستقیم (ق م م )
اموال و داراییهایی که در نتیجه فوت شخص اعم از فوت واقعی یا فوت فرضی1 انتقال می یابد،به شرح زیر مشمول مالیات است:
- نسبت به سپردههای بانکی2، اوراق مشارکت3 و سایر اوراق بهادار به استثنای موارد مندرج در بند(2) این ماده و سودهای متعلق به آنها و همچنین سود سهام4 و سهم الشرکه5 تا تاریخ ثبت انتقال به نام وراث و یا پرداخت و تحویل به آنها به نرخ سه درصد (3%)
- نسبت به سهام و سهم الشرکه و حق تقدم آنها یک و نیم (1/5) برابر نرخهای مذکور در تبصره1 ماده 143 و ماده 143مکرر این قانون طبق مقررات مزبور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث
- نسبت به حقالامتیاز6 و سایر اموال و حقوق مالی7 که در بندهای مذکور به آنها تصریح نشده است، به نرخ ده درصد(10%) ارزش روز در تاریخ تحویل یا ثبت انتقال به نام وراث
- نسبت به انواع وسایل نقلیه موتوری، زمینی، دریایی و هوایی به نرخ دو درصد(2%) بهای اعلامی توسط سازمان امور مالیاتی کشور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث
- نسبت به املاک و حق واگذاری محل یک و نیم (1/5) برابر نرخهای مذکور در ماده 59 قانون مالیات مستقیم این قانون به مأخذ ارزش معاملاتی املاک و یا به مأخذ ارزش روز حق واگذاری8 حسب مورد، در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث
- نسبت به اموال و داراییهای متعلق به متوفای ایرانی که در خارج از کشور واقع شده است پس از کسر مالیات بر ارثی که از آن بابت به دولت محل وقوع اموال و داراییها پرداخت شده است به نرخ ده درصد(10% ) ارزش ماترک9 که مأخذ محاسبه مالیات بر ارث در کشور محل وقوع مال قرار گرفته است. در صورت عدم شمول مالیات بر ارث در کشور مزبور به مأخذ ارزش روز انتقال یا تحویل به نام وراث
تبصره 1
تبصره 2
تبصره 3
تبصره 4
تبصره 5
به موجب بند 2 ماده واحده قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم، مصوب 1394/04/31، این متن جایگزین ماده (17) قانون شد.
ماده 17 – هر گاه در نتیجه فوت شخصی اعم از فوت واقعی یا فرضی، اموالی از متوفی باقی بماند به شرح زیر مشمول مالیات است
- در صورتی که متوفی یا وراث یا هر دو ایرانی مقیم ایران باشند نسبت به سهمالارث هر یک از وراث از اموال مشمول مالیات بر ارث موضوع ماده ( 19) این قانون مالیاتهای مستقیم واقع در ایران یا در خارج از ایران پس از کسر مالیات بر ارثی که بابت آن قسمت از اموال واقع در خارج از ایران به دولت محلی که مال در آن واقع گردیده پرداخت شده است به نرخ مذکور در ماده (20) این قانون.
- در صورتی که متوفی و وراث هر دو ایرانی مقیم خارج از ایران باشند سهمالارث هر یک از وراث از اموال و حقوق مالی متوفی که در ایران موجود است به نرخ مذکور در ماده (20) این قانون و نسبت به آن قسمت که در خارج از ایران وجود دارد پس از کسر مالیات بر ارثی که از آن بابت به دولت محل وقوع مال پرداخت شده است به نرخ بیست و پنج درصد(%25).
- در مورد اتباع خارجی و سایر موارد نسبت به آن قسمت از اموال و حقوق مالی متوفی که در ایران موجود است کلا مشمول مالیات به نرخ مذکور در ماده (20) این قانون مالیاتهای مستقیم برای وراث طبقه دوم
فیلم و ویدیو آموزش ماده 17 قانون مالیاتهای مستقیم
پادکست صوتی ماده 17 قانون مالیاتهای مستقیم
تشریح ساده ماده 17 ق م م
این ماده در ۶ بند، نرخ مالیات بر ارث و نحوه محاسبه اش رو برای انواع مختلف اموال و دارایی متوفی به ما یاد میده.قبل از اینکه بخواییم به توضیح بندهای مختلف این ماده بپردازیم بهتره که به سه مورد مهمی که تو محاسبات مالیات ارث باهاشون سر وکار داریم دقت کنیم: ۱- نرخ مالیات ۲-ماخذ مالیات ۳- تاریخ و زمان تعلق و شناسایی مالیات
نرخ مالیات
درصدیه که به وسیله قانون و دولت تعیین میشه و بر اساس همین نرخ، مالیات محاسبه میشه
ماخذ مالیات
اون موضوع و موردیه که مالیات بابتش گرفته میشه.مثلا در مورد ارث برای ملکی مثل ساختمان ماخذ مالیات میشه ارزش معاملاتی اون ساختمان که در ادامه بیشتر باهاش آشنا میشیم.
تاریخ تعلق و شناسایی مالیات
همون تاریخیه که در اون به محاسبه و پرداخت مالیات اقدام میکنیم. بعنوان نکته مهم در بحث مالیات بر ارث تاریخ تعلق مالیات برای تمامی ۶ بندی که در ادامه توضیح میدیم تاریخ تحویل یا ثبت انتقال به نام وارث هستش که دیگه در هر بند بهش اشاره نمیکنیم.
وارث هم کسیه که طبق قانون اموال و دارایی های متوفی به اون میرسه.
بریم در ادامه ببینیم اموال و دارایی های متوفی ،که قانونگذار تعیین کرده بابتش مالیات بر ارث بگیره شامل چه مواردی میشن:
- دسته اول شامل سپرده های بانکی و سود های متعلق به سپرده ها، اوراق مشارکت و سودشون، و همچنین سود سهام هست که طبق قانون باید ۳% ارزششون مالیات محاسبه و پرداخت بشه. مثلا متوفی تو بانک تجارت یه سپرده بلند مدت داشته که سود سپرده هم بهش تعلق گرفته حالا وراث برای این مورد باید به میزان ۳% از ازش سپرده و سودش رو بعنوان مالیات به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنن.نکته مهم اینکه نرخ مالیات بر ارث سپرده، برای بانکها با موسسات مالی و اعتباری فرق داره. اگر متوفی بجای بانک در موسسات مالی و اعتباری حساب باز کرده باشه، وراث بجای ۳% باید بر اساس نرخ بند۳ همین ماده، مالیات رو محاسبه و پرداخت کنن.
- اگر متوفی سهام بورسی داشته باشه نرخ مالیاتش ۰.۷۵% ارزش فروش سهام میشه و اگر سهام غیر بورسی داشته باشه نرخ مالیاتش ۶% ارزش اسمی سهامه .منظور از سهام بورسی، سهام متوفی در شرکت هاییه که تو بورس پذیرفته شدن مثل شرکت فولاد مبارکه اصفهان و سهام غیر بورسی هم در واقع منظور سهم متوفی تو یه شرکت خصوصی عادیه.مثل شرکت لوله سازی ماهشهر.این نکته رو هم مد نظر داشته باشید، نرخ ۰.۷۵% و ۶% نرخ های مربوط به ماده ۱۴۳مکرر و تبصره۱ ماده ۱۴۳ هستن که ۱.۵ برابر شدن.
- این بند درباره سایراموال و حقوق مالی و حق امتیازها صحبت میکنه مثل امتیاز تلفن ثابت، امتیاز تلفن همراه، امتیاز سردفتران حق تالیف، حق اختراع، سپرده در موسسات مالی و اعتباری و…که نرخ مالیاتش ۱۰% ارزش روز هست.
- وسایل نقلیه متوفی مثل ماشین و موتورسیکلت و …. هم نرخ مالیاتشون ۲% بهای اعلامی میشه ، در واقع همون قیمت وسیله نقلیه اس که توسط کارشناس اداره امور مالیاتی تعیین شده. مثلا خودرو پژو مدل 1401 مطابق نرخ تعیین شده در سازمان 100 میلیون تومان است مالیات آن 2 میلیون تومان می باشد
- املاک مسکونی هم که یه گروه دیگه از دارایی های متوفی به حساب میاد نرخ مالیاتش۷.۵% ارزش معاملاتیه، و برای مغازه و ملک اداری، ۳% ارزش واقعی ملک یا همون ارزش روز میشه. ارزش معاملاتی ملک، قیمت مصوبیه که توسط کمیسیون تقویم املاک برای مناطق مختلف شهر تعیین شده و معمولا از ارزش واقعی ملک کمتره، همچنین ارزش معاملاتی فقط برای املاک مسکونی، باغ و زمین کشاورزی و … کاربرد داره و به همین خاطر برای املاک تجاری و اداری مثل دکان ، حجره، فروشگاه و… قیمت واقعی ملک مبنای محاسبه مالیات قرار میگیره. این نرخ ۷.۵% و ۳% نرخ های مربوط به ماده ۵۹ ق م م هستن که ۱.۵ برابر شدن.
- اموال و دارایی های متوفی که خارج از کشور قرار داره تو ۲ حالت میتونیم مالیاتش رو محاسبه کنیم:
الف)کشوری که اموال و املاک و دارایی متوفی توش قرار داره مالیات ارث بگیره : در این حالت باید بیام و ارزشی که کشور خارجی روی اموال گذاشته رو در نظر بگیرم و مالیات ارثی که از وراث متوفی گرفتن رو ازش کسر و نهایتا برای محاسبه مالیات هر چی باقی موند رو در ۱۰% ضرب کنیم.
ب)کشوری که اموال و املاک و دارایی متوفی توش قرار داره اصلا مالیات بر ارث نگیره: در این حالت برای محاسبه مالیات بر ارث فقط کافیه ارزش روز این اموال و املاک و دارایی ها رو در ۱۰% ضرب کنیم.
تذکر مهم
تبصره 1
تبصره 1) این قانون در رابطه با متوفیان بعد از ۱۳۹۵/۰۱/۰۱ اجرا میشه و کسانی که قبل از این تاریخ فوت کرده باشن مشمول قانون قدیم مالیات بر ارث میشن.
تبصره 2
تبصره ۲) نرخ هایی که اینجا اعلام شد برای وراث طبقه اول هست و ورثه طبقه دوم و سوم به ترتیب ۲ و ۴ برابر این نرخ ها باید مالیات بدن. اما اینکه وراث طبقه دوم و سوم چه کسایی هستن رو در ادامه تو ماده ۱۸ همین قانون توضیح میدیم.
تبصره 3
تبصره ۳) این تبصره میگه اگه متوفی و وراث خارج از ایران زندگی کنن در واقع مقیم خارج از ایران باشن(تعریف مقیم در ماده ۱۸۰ ق م م)، اموال و دارایی های متوفی که در ایران هست بر اساس ۶ بندی که توضیح دادیم مشمول مالیات به نرخ وراث طبقه اول میشه و فرقی هم نداره وراث جزء طبقه دوم یا سوم باشن.
تبصره 4
تبصره ۴) وقتهایی که وراث بخوان سهم خودشون رو از اموال موضوع بند های ۲، ۴ و ۵ این ماده به دیگران و یا به سایر وراث انتقال بدن، علاوه بر مالیات بر ارث، باید متناسب با موضوع بندهای۱ ،۴ و۵ مالیاتهای دیگه ای هم پرداخت کنن. مثلا درمورد املاک و حق واگذاری، باید علاوه بر مالیاتی که تو بند ۵ محاسبه میشه، بر اساس مقررات مالیات بر درآمد املاک هم، بصورت جدا مالیات پرداخت کنن.
تبصره 5
تبصره ۵) اگه متوفی یه قرارداد اجاره به شرط تملیک با بانک ها و سایر نهاد های مالی و اعتباری داشته باشه مالیات ارثش نسبت به زمین و ساختمان بر اساس ارزش معاملاتی در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث محاسبه میشه.
مثال: جدول زیر اموال و دارایی های متوفی، علی صادقی میباشد که درتاریخ ۱۳۹۵/۰۵/۲۵فوت کرده، ورثه متوفی یک همسر دائمی، پدر، یک پسر و دو دختر هستن. مالیات بر ارث هرگروه از دارایی های این فرد به صورت زیر محاسبه می شود.در نظر داشته باشید: مبلغ ۱/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰ریال در کشورتفلیس مالیات بر ارث پرداخت شده است.
اموال و دارایی ها | ارزش تاریخ فوت | ارزش تاریخ ثبت یا انتقال یا تحویل |
---|---|---|
سهام شرکت بورسی | ۲/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰ریال | ۱/۵۰۰/۰۰۰/۰۰۰ریال |
سپرده نزد بانک ملت | ۵/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰ریال | ۶/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰ریال |
سپرده نزد مؤسسه مالی و اعتباری | ۱/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰ریال | ۱/۳۰۰/۰۰۰/۰۰۰ریال |
حق تالیف | ۱/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰ریال | ۱/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰ریال |
موتورسیکلت | ۵۰۰/۰۰۰/۰۰۰ریال | ۷۰۰/۰۰۰/۰۰۰ریال |
حق واگذاری محل مغازه | ۱۰/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰ریال | ۱۲/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰ریال |
آپارتمان مسکونی(به مأخذ ارزش معاملاتی) | ۵/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰ریال | ۵/۰۰۰/۵۰۰/۰۰۰ریال |
خانه مسکونی در تفلیس | ۲۰/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰ریال | مأخذ محاسبه مالیات بر ارث در کشور محل وقوع ملک |
مالیات سپرده نزد بانک ملت (موضوع بند ۱) ۱۸۰/۰۰۰/۰۰۰=۳%*۶/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰
مالیات سهام شرکت بورسی( موضوع بند ۲)
۱۱/۲۵۰/۰۰۰=۰.۷۵%*۱/۵۰۰/۰۰۰/۰۰۰
مالیات سپرده نزد مؤسسه مالی و اعتباری( موضوع بند ۳)
۱۳۰/۰۰۰/۰۰۰=۱۰%*۱/۳۰۰/۰۰۰/۰۰۰
مالیات حق تالیف (موضوع بند ۳)
۱۰۰/۰۰۰/۰۰۰=۱۰%*۱/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰
مالیات موتورسیکلت ( موضوع بند ۴)
۱۴/۰۰۰/۰۰۰=۲%*۷۰۰/۰۰۰/۰۰۰
مالیات حق واگذاری محل مغازه ( موضوع بند۵ )
۳۶۰/۰۰۰/۰۰۰=۳%*۱۲/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰
مالیات آپارتمان مسکونی در ایران (موضوع بند ۵)
۴۱۲/۵۰۰/۰۰۰=۷.۵%*۵/۵۰۰/۰۰۰/۰۰۰
مالیات خانه مسکونی در تفلیس (موضوع بند ۶)
۱/۹۰۰/۰۰۰/۰۰۰=۱۰%*(۱/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰-۲۰/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰)
ماده 17
اموال و دارایی هایی که در نتیجه فوت شخص اعم از فوت واقعی یا فرضی انتقال می یابد، به شرح زیر مشمول مالیات است:
1– نسبت به سپردههای بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار به استثنای موارد مندرج در بند (2) این ماده و سودهای متعلق به آنها و همچنین سود سهام و سهم الشرکه تا تاریخ ثبت انتقال به نام وراث و یا پرداخت و تحویل به آنها به نرخ سه درصد (3%)
2– نسبت به سهام و سهم الشرکه و حق تقدم آنها یک و نیم (1/5) برابر نرخهای مذکور در تبصره (1) ماده (143) و ماده (143مکرر) این قانون طبق مقررات مزبور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث
3– نسبت به حقالامتیاز و سایر اموال و حقوق مالی که در بندهای مذکور به آنها تصریح نشده است، به نرخ ده درصد (10%) ارزش روز در تاریخ تحویل یا ثبت انتقال به نام وراث
4– نسبت به انواع وسایل نقلیه موتوری، زمینی، دریایی و هوایی به نرخ دو درصد (2%) بهای اعلامی توسط سازمان امور مالیاتی کشور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث
5– نسبت به املاک و حق واگذاری محل یک و نیم (1/5) برابر نرخهای مذکور در ماده (59) این قانون به مأخذ ارزش معاملاتی املاک و یا به مأخذ ارزش روز حق واگذاری حسب مورد، در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث
6– نسبت به اموال و دارایی های متعلق به متوفای ایرانی که در خارج از کشور واقع شده است پس از کسر مالیات بر ارثی که از آن بابت به دولت محل وقوع اموال و دارایی ها پرداخت شده است به نرخ ده درصد (10%) ارزش ماترک که مأخذ محاسبه مالیات بر ارث در کشور محل وقوع مال قرار گرفته است. در صورت عدم شمول مالیات بر ارث در کشور مزبور به مأخذ ارزش روز انتقال یا تحویل به نام وراث
تبصره 1– محاسبه و أخذ مالیات بر ارث در مورد متوفیان قبل از لازم الاجراء شدن این قانون (1395/01/01) اعم از اینکه پرونده مالیاتی برای آنها تشکیل شده یا نشده باشد، مشمول حکم این ماده نخواهد بود.
تبصره 2– نرخهای مذکور در این ماده مربوط به وراث طبقه اول است. در صورتی که وراث طبقات دوم و سوم باشند، نرخهای مذکور در این ماده به ترتیب دو و چهار برابر خواهد شد.
تبصره 3– درصورتی که متوفی و وراث، تبعه خارجی باشند، اموال و داراییهای متوفی که در ایران واقع است، مشمول مالیات به نرخ وراث طبقه اول خواهد بود.
تبصره 4– در مواردی که وراث سهم خود از اموال موضوع بندهای (2)، (4) و (5) این ماده را به اشخاص ثالث یا وراث دیگر انتقال دهند، علاوه بر مالیات بر ارث به شرح این فصل، مشمول مالیات طبق مقررات فصول مربوط خواهند بود.
تبصره 5– حقوق ناشی از عقود اجاره به شرط تملیک با بانکها و سایر نهادهای مالی و اعتباری، نسبت به عرصه و اعیان املاک بر اساس ارزش معاملاتی در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث محاسبه خواهد شد.
[1384/02/03][1179] واحد صلاحیتدار پرونده های ارث پس از انحلال اداره کل مالیات بر ارث
[1395/09/06][200/95/57] مجوز فعالیت موسسه اعتباری کاسپین
[1398/05/28][200/98/46] رفع ابهام درخصوص محاسبه مالیات بر ارث امتیاز فیش حج
[1399/11/19][200/99/88] احکام مالیاتی آئین نامه اجرایی آزادسازی سهام عدالت
منبع: سازمان امور مالیاتی کشور
[1392/12/24][200/23474/ص] نحوه رسیدگی به مالیات بر ارث
منبع: سازمان امور مالیاتی کشور