مالیات بر ارث چیست؟ مسئله مهمی که همه افراد جامعه با آن مواجه شده یا برخورد می کنند.، قانون مالیات‌های مستقیم بر ارث است. این قانون، سهم قانونی ورثه را پس از مرگ فردی كه از خود ارثی بر جای گذاشته را مشخص می‌كند. مالیات بر ارث، مالیاتی است که از وراث متوفی نسبت به سهم‌الارث آنها و با توجه به نرخی که برای هر طبقه از وراث معین شده است، وصول می‌شود. به عبارت دیگر مالیاتی است که به ماترک متوفی تعلق گرفته و وراث می‌توانند برای پرداخت مالیات و انجام امور مالیاتی خود به طور جداگانه و مجزا اقدام کنند. در ادامه با کارمنتو همراه باشید تا در مورد مالیات مستقیم بر ارث بیشتر صحبت کنیم.
مطابق ماده 18 قانون مالیات های مستقیم وراث به سه طبقه تقسیم می شوند
| ردیف | طبقه وراث | اشخاص |
|---|---|---|
| 1 | وراث طبقه اول | پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولاد اولاد. |
| 2 | وراث طبقه دوم | اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنها |
| 3 | وراث طبقه سوم | عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آنها |
بر اساس ماده 17 قانون مالیاتی، اموال و دارایی‌هایی که در نتیجه فوت شخص، اعم از فوت واقعی یا فرضی انتقال پیدا می‌کند، به شرح زیر مشمول مالیات می‌شوند
| ردیف | شرح | درصد |
| 1 | نسبت به سپرده‌های بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار به استثنا موارد مندرج دربند(2) این ماده و سودهای متعلق به آنها و همچنین سود سهام و سهم الشرکه تا تاریخ ثبت انتقال به نام وراث یا پرداخت و تحویل به آنها | 3% |
| 2 | نسبت به سهام و سهم الشرکه و حق تقدم آنها یک و نیم برابر نرخ‌های مذکور در تبصره(1) ماده(163) و ماده(163 مکرر) قانون مذکور طبق مقررات مزبور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث | 1/5% |
| 3 | نسبت به حق‌الامتیاز و سایر اموال و حقوق مالی که در بندهای مذکور به آنها تصریح نشده است، به نرخ 10 درصد ارزش روز در تاریخ تحویل یا ثبت انتقال به نام وراث | 10% |
| 4 | نسبت به انواع وسایل نقلیه موتوری، زمینی، دریایی و هوایی به نرخ دو درصد بهای اعلامی توسط سازمان امور مالیاتی کشور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث | 2% |
| 5 | نسبت به املاک و حق واگذاری محل (1/5) برابر نرخ‌های مذکور در ماده(59)قانون مالیات‌ها به مأخذ ارزش معاملاتی املاک و یا به مأخذ ارزش روز حق واگذاری حسب مورد، در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث | 1/5% |
| 6 | نسبت به اموال و دارایی‌های متعلق به متوفای ایرانی که در خارج از کشور واقع شده است، پس از کسر مالیات بر ارثی که از آن بابت به دولت محل وقوع اموال و دارایی‌ها پرداخت شده است به نرخ 10 درصد ارزش ماترک که مأخذ محاسبه مالیات در کشور محل وقوع مال قرار گرفته است | 10% |
| نوع دارائی | نرخ مالیات برای وراث طبقه اول | نرخ مالیات برای وراث طبقه دوم | نرخ مالیات برای وراث طبقه سوم | |||
| متوفی یا وراث ایرانی | متوفی و وراث تبعه خارجی و دارایی واقع در ایران | متوفی یا وراث ایرانی | متوفی و وراث تبعه خارجی و دارایی واقع در ایران | |||
| سپرده‌های بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار و سود سهام و سهم الشرکه | 3 | 6 | 3 | 12 | 3 | |
| سهام و سهم الشرکه و حق تقدم | خارج از بورس | 6 | 12 | 6 | 24 | 6 |
| در بورس یا فرا بورس | 0/5 | 1 | 0/5 | 2 | 0/5 | |
| حق‌الامتیاز و سایر اموال و حقوق مالی | 10 | 20 | 10 | 40 | 10 | |
| انواع وسایل نقلیه موتوری زمینی دریایی هوایی | 2 | 4 | 2 | 8 | 2 | |
| املاک | 5 | 10 | 5 | 20 | 5 | |
| حق واگذاری محل | 2 | 4 | 2 | 8 | 2 | |
| اموال و دارایی‌های متعلق به متوفای ایرانی که در خارج از کشور واقع شده | 10 | 20 | 10 | 40 | 10 | |
مطابق ماده 24 قانون مالیات های مستقیم اموال زیر از شمول مالیات خارج است
مطابق ماده 25 قانون مالیات های مستقیم وراث طبقات اول و دوم نسبت به اموال شهدای انقلاب اسلامی مشمول مالیات بر ارث موضوع این فصل نخواهند بود.
احراز شهادت برای استفاده از مقررات این ماده منوط به تأیید یکی از نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و یا بنیاد شهید انقلاب اسلامی حسب مورد میباشد.
وراث متوفی (منفردا یا مجتمعا) یا ولی یا امین یا قیم یا نماینده قانونی آنها موظفند به منظور کسر هزینه‌های کفن و دفن در حدود عرف و عادات و واجبات مالی و عبادی در حدود قواعد شرعی و دیون محقق متوفی از ماترک موضوع ماده (17) این قانون، ظرف مدت یک سال از تاریخ فوت متوفی اظهارنامه‌ای حاوی کلیه اقلام ماترک با تعیین ارزش روز زمان فوت و تصریح مطالبات و بدهیها طبق فرم نمونه مخصوصی که از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می‌شود به انضمام مدارک زیر به اداره امور مالیاتی صلاحیتدار تسلیم نماید:
اداره امور مالیاتی مربوط مکلف است اظهارنامه تسلیمی در مهلت مقرر را رسیدگی و به شرح زیر اقدام کند:
اشخاص زیر مجاز نیستند قبل از أخذ گواهی پرداخت مالیات مربوط موضوع این قانون، اموال ودارایی‌های متوفی را به وراث یا موصیله تسلیم کنند و یا به نام آنها ثبت و یا معاملاتی راجع به اموال و دارایی‌های مزبور انجام دهند:
اشخاص مذکور در بندهای یادشده (به‌استثنای اشخاص موضوع بندهای(2) و (6) این ماده و اشخاص موضوع بندهای(1) و (2) ماده(2) این قانون) در صورت تخلف علاوه بر اینکه تا معادل ارزش مال مشمول وراث نسبت به پرداخت مالیات و جرائم متعلق مسوولیت تضامنی دارند، مشمول جریمه‌ای به‌میزان دو برابر مالیات متعلق نیز خواهند بود. در مورد بانکها، شرکتها و موسسات دولتی، متخلف و شرکا و معاونان وی در تخلف نیز مسوولیت تضامنی خواهند داشت.
محاکم دادگستری، ادارات اجرای احکام دادگستری، ادارات ثبت اسناد و املاک کشور، سازمان اوقاف و امور خیریه و اداره سرپرستی صغار و محجورین، صندوق‌های دادگستری، صندوق‌های ادارات ثبت اسناد و املاک کشور و اشخاص موضوع بندهای(1) و (2) ماده(2) این قانون در صورتی که در حیطه وظایف قانونی خود حکمی را در خصوص اموال و دارایی‌های متوفی صادر یا اجراء نمایند، موظفند رونوشت یا تصویر آن حکم را ظرف مهلت ده روز حسب مورد پس از صدور یا اجراء به سازمان امور مالیاتی کشور ارسال کنند.
کارکنان مقصر کلیه اشخاص حقوقی مذکور، در صورت عدم ارسال حکم یا عدم أخذ مفاصای مالیاتی، علاوه بر مجازات مربوط به تخلفات اداری و قانونی دستگاه مربوط به خود، مکلف به پرداخت جزای نقدی معادل دو برابر خسارت وارده به دولت با اقامه دعوی از طرف سازمان امور مالیاتی کشور به موجب حکم مراجع قضائی ذی ربط خواهند بود. این حکم در مورد شرکا و معاونان متخلفان مذکور نیز مجری است.
ویرایش کنید
مطابق ماده 38 قانون مالیات های مستقیم اموالی که به موجب نذر یا وصیت حسب مورد به وراث منتقل می‌شود به نرخ مذکور در ماده (17) این قانون و در صورتی که به غیر وراث به استثنای اشخاص مذکور در بند (3) ماده(24) این قانون، منتقل شود مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی خواهد بود.
در مواردی که منافع مالی، مورد نذر یا وصیت باشد و همچنین منافع مالی که مورد وقف و حبس است، اشخاص منتفع از منافع به استثنای اشخاص مذکور در بند(3) ماده(24) این قانون نسبت به منافع هر سال مشمول مالیات بر درآمد خواهند بود.
ویرایش کنید
مطابق ماده 39 قانون مالیات های مستقیم در مورد وقف، متولی و در مورد حبس و نذر، حبس و نذرکننده و در مورد وصیت، وصی مکلف اند حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ وقوع عقد یا فوت موصی، حسب مورد، اظهارنامه‌ای روی نمونه‌ای که از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می‌شود حاوی مشخصات و ارزش مال مورد وقف یا حبس یا نذر یا وصیت به انضمام اسناد مربوطه به اداره امور مالیاتی صلاحیتدار تسلیم و رسید دریافت دارند مالیات متعلق را حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه پرداخت کنند.
اولین مرجع برای رفع اختلاف بین وراث و مأمور تشخیص مالیاتی پس از صدور برگ تشخیص مالیات و ابلاغ آن، رئیس اداره امور مالیاتی ذی‌ربط است. وراث ظرف 30 روز از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص مالیات می‌توانند به وی مراجعه و با ارائه دلایل و اسناد و مدارک لازم کتباً تقاضای رسیدگی کنند، رئیس اداره امور مالیاتی ظرف مدت 30 روز موضوع را رسیدگی و در صورت موثر بودن مدارک، درآمد مشمول مالیاتی مورد مطالبه از سهم الارث را تعدیل خواهد نمود. در غیر این صورت پرونده به هیأت حل اختلاف مالیاتی ارجاع داده خواهد شد و رأی هیأت با اکثریت آرا قطعی و لازم الاجرا است.
طبق ماده 37 قانون مالیات‌های مستقیم، در صورتی که پس از قطعیت مالیات اسناد و مدارک تازه ای مربوط به بدهی متوفی یا عدم تعلق دارایی به وی ارائه گردد و در محاسبه مالیاتی موثر باشد پرونده امر جهت صدور رأی مقتضی به هیأت حل اختلاف مالیاتی ارسال و طبق رأی هیأت اقدام خواهد شد.
