مالیات بر ارث چیست؟
مالیات بر ارث چیست؟ مسئله مهمی که همه افراد جامعه با آن مواجه شده یا برخورد می کنند.، قانون مالیاتهای مستقیم بر ارث است. این قانون، سهم قانونی ورثه را پس از مرگ فردی كه از خود ارثی بر جای گذاشته را مشخص میكند. مالیات بر ارث، مالیاتی است که از وراث متوفی نسبت به سهمالارث آنها و با توجه به نرخی که برای هر طبقه از وراث معین شده است، وصول میشود. به عبارت دیگر مالیاتی است که به ماترک متوفی تعلق گرفته و وراث میتوانند برای پرداخت مالیات و انجام امور مالیاتی خود به طور جداگانه و مجزا اقدام کنند. در ادامه با کارمنتو همراه باشید تا در مورد مالیات مستقیم بر ارث بیشتر صحبت کنیم.
تقسیم بندی وراث از نظر قانون های مالیاتی مستقیم
مطابق ماده 18 قانون مالیات های مستقیم وراث به سه طبقه تقسیم می شوند
ردیف | طبقه وراث | اشخاص |
---|---|---|
1 | وراث طبقه اول | پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولاد اولاد. |
2 | وراث طبقه دوم | اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنها |
3 | وراث طبقه سوم | عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آنها |
نرخ مالیات بر ارث نسبت به سهم الارث
بر اساس ماده 17 قانون مالیاتی، اموال و داراییهایی که در نتیجه فوت شخص، اعم از فوت واقعی یا فرضی انتقال پیدا میکند، به شرح زیر مشمول مالیات میشوند
ردیف | شرح | درصد |
1 | نسبت به سپردههای بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار به استثنا موارد مندرج دربند(2) این ماده و سودهای متعلق به آنها و همچنین سود سهام و سهم الشرکه تا تاریخ ثبت انتقال به نام وراث یا پرداخت و تحویل به آنها | 3% |
2 | نسبت به سهام و سهم الشرکه و حق تقدم آنها یک و نیم برابر نرخهای مذکور در تبصره(1) ماده(163) و ماده(163 مکرر) قانون مذکور طبق مقررات مزبور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث | 1/5% |
3 | نسبت به حقالامتیاز و سایر اموال و حقوق مالی که در بندهای مذکور به آنها تصریح نشده است، به نرخ 10 درصد ارزش روز در تاریخ تحویل یا ثبت انتقال به نام وراث | 10% |
4 | نسبت به انواع وسایل نقلیه موتوری، زمینی، دریایی و هوایی به نرخ دو درصد بهای اعلامی توسط سازمان امور مالیاتی کشور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث | 2% |
5 | نسبت به املاک و حق واگذاری محل (1/5) برابر نرخهای مذکور در ماده(59)قانون مالیاتها به مأخذ ارزش معاملاتی املاک و یا به مأخذ ارزش روز حق واگذاری حسب مورد، در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث | 1/5% |
6 | نسبت به اموال و داراییهای متعلق به متوفای ایرانی که در خارج از کشور واقع شده است، پس از کسر مالیات بر ارثی که از آن بابت به دولت محل وقوع اموال و داراییها پرداخت شده است به نرخ 10 درصد ارزش ماترک که مأخذ محاسبه مالیات در کشور محل وقوع مال قرار گرفته است | 10% |
جدول محاسبه کامل مالیات بر ارث
نوع دارائی | نرخ مالیات برای وراث طبقه اول | نرخ مالیات برای وراث طبقه دوم | نرخ مالیات برای وراث طبقه سوم | |||
متوفی یا وراث ایرانی | متوفی و وراث تبعه خارجی و دارایی واقع در ایران | متوفی یا وراث ایرانی | متوفی و وراث تبعه خارجی و دارایی واقع در ایران | |||
سپردههای بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار و سود سهام و سهم الشرکه | 3 | 6 | 3 | 12 | 3 | |
سهام و سهم الشرکه و حق تقدم | خارج از بورس | 6 | 12 | 6 | 24 | 6 |
در بورس یا فرا بورس | 0/5 | 1 | 0/5 | 2 | 0/5 | |
حقالامتیاز و سایر اموال و حقوق مالی | 10 | 20 | 10 | 40 | 10 | |
انواع وسایل نقلیه موتوری زمینی دریایی هوایی | 2 | 4 | 2 | 8 | 2 | |
املاک | 5 | 10 | 5 | 20 | 5 | |
حق واگذاری محل | 2 | 4 | 2 | 8 | 2 | |
اموال و داراییهای متعلق به متوفای ایرانی که در خارج از کشور واقع شده | 10 | 20 | 10 | 40 | 10 |
اموال زیر ، از شمول مالیات بر ارث خارج است
مطابق ماده 24 قانون مالیات های مستقیم اموال زیر از شمول مالیات خارج است
- وجوه بازنشستگی و وظیفه و پسانداز خدمت و مزایای پایان خدمت، مطالبات مربوط به خسارت اخراج، بازخرید خدمت و مرخصی استحقاقی استفاده نشده و بیمههای اجتماعی و نیز وجوه پرداختی توسط موسسات بیمه یا بیمهگزار و یا کارفرما از قبیل انواع بیمههای عمر و زندگی، خسارت فوت و همچنین دیه و مانند آنها حسب مورد که یکجا و یا به طور مستمر به ورثه متوفی پرداخت میگردد.(1)
- اموال منقول متعلق به مشمولین بند (4) ماده (39) قرارداد وین مورخ فروردین 1340و ماده (51) قرارداد وین مورخ اردیبهشت ماه 1342 و بند (4) ماده (38) قرارداد وین مورخ اسفندماه 1353 با رعایت شرایط مقرر درقرارداد مزبور با شرط معامله متقابل.
- اموالی که برای سازمانها و موسسههای مذکور در ماده (2) این قانون مورد وقف یا نذر یا حبس واقع گردد به شرط تأیید سازمانها و موسسههایمذکور.
- اثاثالبیت محل سکونت متوفی
مالیات بر ارث شهدای انقلاب اسلامی
مطابق ماده 25 قانون مالیات های مستقیم وراث طبقات اول و دوم نسبت به اموال شهدای انقلاب اسلامی مشمول مالیات بر ارث موضوع این فصل نخواهند بود.
احراز شهادت برای استفاده از مقررات این ماده منوط به تأیید یکی از نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و یا بنیاد شهید انقلاب اسلامی حسب مورد میباشد.
ماده 26قانون مالیات های مستقیم
وراث متوفی (منفردا یا مجتمعا) یا ولی یا امین یا قیم یا نماینده قانونی آنها موظفند به منظور کسر هزینههای کفن و دفن در حدود عرف و عادات و واجبات مالی و عبادی در حدود قواعد شرعی و دیون محقق متوفی از ماترک موضوع ماده (17) این قانون، ظرف مدت یک سال از تاریخ فوت متوفی اظهارنامهای حاوی کلیه اقلام ماترک با تعیین ارزش روز زمان فوت و تصریح مطالبات و بدهیها طبق فرم نمونه مخصوصی که از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه میشود به انضمام مدارک زیر به اداره امور مالیاتی صلاحیتدار تسلیم نماید:
- رونوشت یا تصویر گواهی شده اسناد مربوط به بدهیها و مطالبات متوفی
- رونوشت یا تصویر گواهی شده کلیه اوراقی که مثبت حق مالکیت متوفی نسبت به اموال و حقوق مالی است.
- رونوشت یا تصویر گواهی شده آخرین وصیتنامه متوفی اگر وصیتنامه موجود باشد.
- در صورتی که اظهارنامه از طرف وکیل یا قیم یا ولی داده شود رونوشت یا تصویر گواهی شده وکالتنامه یا قیمنامه
- رونوشت یا تصویر گواهی فوت از مراجع ذیربط
اداره امور مالیاتی مربوط مکلف است اظهارنامه تسلیمی در مهلت مقرر را رسیدگی و به شرح زیر اقدام کند:
- الف ـ در صورتی که ارزش روز کلیه ماترک متوفی کمتر از دیون محقق متوفی، واجبات مالی و عبادی و هزینه کفن و دفن باشد، اموال و داراییهای متوفی مشمول مالیات موضوع ماده (17) این قانون نخواهد شد و مالیاتهای پرداختی ماده مذکور با ارائه اسناد و مدارک مثبته به پرداختکننده مسترد خواهد شد.
- ب ـ در صورتی که ارزش روز ماترک بیشتر از دیون محقق متوفی، واجبات مالی و عبادی و هزینههای کفنودفن باشد، در این صورت موارد مزبور به ترتیب از ارزش روز اموال و داراییهای موضوع بندهای(1)، (2)، (3)، (4) و (5) ماده(17) این قانون کسر و مازاد ماترک حسب مورد به مأخذ مقرر در ماده مزبور مشمول مالیات خواهد شد و اضافه مالیاتهای پرداختی موضوع ماده(17) این قانون با ارائه اسناد و مدارک مثبته به پرداختکننده مسترد خواهد شد.
- ج ـ در صورتی که کل ماترک یا بخشی از آن مطابق بندهای(الف) و (ب) مشمول مالیات نباشد، اداره امور مالیاتی موظف است گواهی لازم مبنی بر بلامانع بودن ثبت یا انتقال یا پرداخت یا تحویل اموال و دارایی غیرمشمول متوفی به وراث را حسب موارد مذکور در ماده(17) این قانون بهعنوان مراجع ذیربط صادر نماید.
- تبصره1ـ در صورتی که بدهی متوفی مستند به مدارک و اسناد مثبته قانونی بوده و اصالت آن مورد تأیید اداره امور مالیاتی صلاحیتدار قرار گیرد قابل کسر از ماترک خواهد بود.
- تبصره2ـ آییننامه اجرائی این ماده درمورد نحوه رسیدگی، ارزیابی اموال و داراییها و صدور گواهی توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه میشود و به تصویب هیأت وزیران میرسد.
ماده 34قانون مالیات های مستقیم
اشخاص زیر مجاز نیستند قبل از أخذ گواهی پرداخت مالیات مربوط موضوع این قانون، اموال وداراییهای متوفی را به وراث یا موصیله تسلیم کنند و یا به نام آنها ثبت و یا معاملاتی راجع به اموال و داراییهای مزبور انجام دهند:
- بانکها و سایر موسسات مالی و اعتباری، شرکتها، موسسات، نهادهای عمومی غیردولتی و سایر اشخاص حقوقی دولتی و غیر دولتی که وجوه نقد یا سفته یا جواهر و یا هر نوع مال دیگر از متوفی نزد خود دارند.
- ادارات ثبت اسناد و املاک موقعی که مال غیر منقول را به اسم وراث یا موصیله ثبت مینمایند.
- دفاتر اسناد رسمی موقعی که میخواهند تقسیمنامه یا هر نوع معامله وراث راجع به اموال و داراییهای متوفی را ثبت نمایند.
- شرکتهایی که متوفی در آنها مالک سهام یا سهم الشرکه میباشد.
- شرکتهای کارگزاری، صندوقهای سرمایه گذاری و سایر نهادهای مالی
- صندوقهای دادگستری و صندوقهای ادارات ثبت اسناد و املاک کشور
اشخاص مذکور در بندهای یادشده (بهاستثنای اشخاص موضوع بندهای(2) و (6) این ماده و اشخاص موضوع بندهای(1) و (2) ماده(2) این قانون) در صورت تخلف علاوه بر اینکه تا معادل ارزش مال مشمول وراث نسبت به پرداخت مالیات و جرائم متعلق مسوولیت تضامنی دارند، مشمول جریمهای بهمیزان دو برابر مالیات متعلق نیز خواهند بود. در مورد بانکها، شرکتها و موسسات دولتی، متخلف و شرکا و معاونان وی در تخلف نیز مسوولیت تضامنی خواهند داشت.
محاکم دادگستری، ادارات اجرای احکام دادگستری، ادارات ثبت اسناد و املاک کشور، سازمان اوقاف و امور خیریه و اداره سرپرستی صغار و محجورین، صندوقهای دادگستری، صندوقهای ادارات ثبت اسناد و املاک کشور و اشخاص موضوع بندهای(1) و (2) ماده(2) این قانون در صورتی که در حیطه وظایف قانونی خود حکمی را در خصوص اموال و داراییهای متوفی صادر یا اجراء نمایند، موظفند رونوشت یا تصویر آن حکم را ظرف مهلت ده روز حسب مورد پس از صدور یا اجراء به سازمان امور مالیاتی کشور ارسال کنند.
کارکنان مقصر کلیه اشخاص حقوقی مذکور، در صورت عدم ارسال حکم یا عدم أخذ مفاصای مالیاتی، علاوه بر مجازات مربوط به تخلفات اداری و قانونی دستگاه مربوط به خود، مکلف به پرداخت جزای نقدی معادل دو برابر خسارت وارده به دولت با اقامه دعوی از طرف سازمان امور مالیاتی کشور به موجب حکم مراجع قضائی ذی ربط خواهند بود. این حکم در مورد شرکا و معاونان متخلفان مذکور نیز مجری است.
- تبصره 1- سازمان امور مالیاتی کشور میتواند اشخاصی را که اموال موضوع بند(1) ماده(17) این قانون را نزد خود دارند مکلف نماید قبل از پرداخت یا تحویل اموال مزبور به وراث، مالیات متعلق را کسر و تا آخر ماه بعد از پرداخت به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز و مابقی آن را به وراث یا ذینفعان دیگر پرداخت نمایند در این صورت اشخاص مذکور مکلفند مشخصات وراث یا ذینفعان دیگر و مبالغ پرداختی را ظرف مدت مذکور به سازمان امور مالیاتی کشور اعلام کنند.
- تبصره 2- آییننامه اجرائی این ماده بهپیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی ظرف مدت شش ماه پس از تصویب این قانون بهتصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
وقوفات و نذر
ویرایش کنید
مطابق ماده 38 قانون مالیات های مستقیم اموالی که به موجب نذر یا وصیت حسب مورد به وراث منتقل میشود به نرخ مذکور در ماده (17) این قانون و در صورتی که به غیر وراث به استثنای اشخاص مذکور در بند (3) ماده(24) این قانون، منتقل شود مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی خواهد بود.
در مواردی که منافع مالی، مورد نذر یا وصیت باشد و همچنین منافع مالی که مورد وقف و حبس است، اشخاص منتفع از منافع به استثنای اشخاص مذکور در بند(3) ماده(24) این قانون نسبت به منافع هر سال مشمول مالیات بر درآمد خواهند بود.
- تبصره- مال مورد وصیت وقتی مشمول مالیات خواهد بود که وصیت با فوت موصی قطعی شده باشد.
ویرایش کنید
مطابق ماده 39 قانون مالیات های مستقیم در مورد وقف، متولی و در مورد حبس و نذر، حبس و نذرکننده و در مورد وصیت، وصی مکلف اند حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ وقوع عقد یا فوت موصی، حسب مورد، اظهارنامهای روی نمونهای که از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه میشود حاوی مشخصات و ارزش مال مورد وقف یا حبس یا نذر یا وصیت به انضمام اسناد مربوطه به اداره امور مالیاتی صلاحیتدار تسلیم و رسید دریافت دارند مالیات متعلق را حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه پرداخت کنند.
- تبصره – در مواردی که موضوع وقف یا حبس یا نذر یا وصیت از مصادیق بند(3) ماده(24) این قانون یا مشمول مقررات فصل مالیات بر درآمد اتفاقی باشد واقف یا متولی، یا حبس و نذرکننده یا وصی حسب مورد مکلفند مشخصات اموال مورد وقف یا حبس یا نذر یا وصیت و مشخصات ذینفع را روی نمونهای که از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه میشود درج و حداکثر ظرف مدت سه ماه از تاریخ وقوع عقد یا فوت موصی به اداره امور مالیاتی صلاحیتدار تسلیم کنند و رسید دریافت دارند.
مراجع حل اختلاف ارث
-
اولین مرجع برای رفع اختلاف بین وراث و مأمور تشخیص مالیاتی پس از صدور برگ تشخیص مالیات و ابلاغ آن، رئیس اداره امور مالیاتی ذیربط است. وراث ظرف 30 روز از تاریخ ابلاغ برگ تشخیص مالیات میتوانند به وی مراجعه و با ارائه دلایل و اسناد و مدارک لازم کتباً تقاضای رسیدگی کنند، رئیس اداره امور مالیاتی ظرف مدت 30 روز موضوع را رسیدگی و در صورت موثر بودن مدارک، درآمد مشمول مالیاتی مورد مطالبه از سهم الارث را تعدیل خواهد نمود. در غیر این صورت پرونده به هیأت حل اختلاف مالیاتی ارجاع داده خواهد شد و رأی هیأت با اکثریت آرا قطعی و لازم الاجرا است.
-
طبق ماده 37 قانون مالیاتهای مستقیم، در صورتی که پس از قطعیت مالیات اسناد و مدارک تازه ای مربوط به بدهی متوفی یا عدم تعلق دارایی به وی ارائه گردد و در محاسبه مالیاتی موثر باشد پرونده امر جهت صدور رأی مقتضی به هیأت حل اختلاف مالیاتی ارسال و طبق رأی هیأت اقدام خواهد شد.